امید سفالیان؛ فرهاد ثنایی نیری؛ سلیم فرزانه؛ علی اصغری؛ سیده یلدا رییسی ساداتی؛ اباذر رجبی
چکیده
مقدمه: امروزه پس از حدود 200 سال سابقه چغندرقند، حدود 40 درصد ساکارز مورد نیاز انسان از طریق این محصول تامین می‌شود. 8/1 درصد از چغندرقند کشور در استان اردبیل تولید می‌شود. عوامل بیماری‌‌زای برگ و ریشه چغندرقند ...
بیشتر
مقدمه: امروزه پس از حدود 200 سال سابقه چغندرقند، حدود 40 درصد ساکارز مورد نیاز انسان از طریق این محصول تامین می‌شود. 8/1 درصد از چغندرقند کشور در استان اردبیل تولید می‌شود. عوامل بیماری‌‌زای برگ و ریشه چغندرقند از جمله عواملی هستند که بر کمیت و کیفیت محصولات چغندرقند تأثیر می‌‌گذارند و در بسیاری از موارد مانع توسعه و حتی محدود شدن کشت این محصول می‌‌شوند.
مواد و روش‌‌ها: این آزمایش به‌منظور ارزیابی صفات مختلف کمی و کیفی چغندرقند (20 هیبرید) چغندرقند در مزرعه تحقیقاتی نیر با استفاده از طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1397-1398 اجرا گردید. برای این مطالعه 20 هیبرید منوژرم چغندرقند که در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل تولید شده بود به‌همراه 9 والد پدری و مادری استفاده شد. برای تعیین صفات موثر بر عملکرد ریشه و عملکرد قند و درصد قند قابل استحصال از تجزیه کلاستر و برای تعیین ضریب همبستگی از روش پبرسون استفاده شد.
نتایج: نتایج نشان داد که صفات درصد پوشش سبز مزرعه، تعداد بوته و میزان سدیم و پتاسیم در سطح احتمال پنج درصد و صفات تعداد ریشه کل و منشعب، میزان نیتروژن مضره، ضریب آلکالیته، درصد قند ملاس، عملکرد قند ناخالص و خالص، عملکرد ریشه و نمره سبزی- زردی در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی‌‌داری در بین هیبریدها داشتند. همچنین برای صفت تعداد بوته هیبرید 17 و تعداد ریشه هیبرید شماره 7 نسبت به بقیه هیبریدها برتر بودند. در تحقیق حاضر، حداکثر آلودگی به بیماری ریزومانیا (7/13 درصد) در هیبرید شماره 9 مشاهده شد و کمترین مقدار آن متعلق به دو هیبرید شماره 10 و 12 بود. بیشترین میزان سدیم و پتاسیم در هیبرید 15 بود، در حالی‌‌که هیبرید شماره 20 بالاترین میزان نیتروژن مضره را داشت. هیبرید 3 بالاترین ضریب آلکالیته را داشت، در صورتی‌‌که بالاترین درصد قند ملاس به هیبرید 15 تعلق داشت. بالاترین عملکرد قند ناخالص، خالص و ریشه (به‌ترتیب 69/10، 193/8 و 59/85 تن در هکتار) از هیبرید 12 به‌دست آمد و کمترین مقادیر این صفات متعلق به هیبرید 3 بود.
نتیجه‌‌گیری: به‌طور کلی از نظر شاخص‌‌های عملکردی هیبریدهای شماره 3، 12 و 15 مناسبترین هیبریدها نسبت به سایر هیبریدها بودند.
با توجه به نتایج به‌دست آمده مشخص می‌شود که هیبریدهای مورد بررسی حاصل از تلاقی لاین‌‌های امیدبخش چغندرقند از نظر کمیت و کیفیت عملکرد با توجه به صفات مورد آزمون نتایج پاسخ‌‌های مختلفی نشان می‌‌دهند. بر اساس نتایج مقایسه میانگین‌‌ها بیشترین تعداد ریشه انشعابی از هیبرید شماره 7، بیشترین و کمترین درصد آلودگی به‌ترتیب در هیبریدهای شماره 9 و 10، بالاترین میزان سدیم و پتاسیم ریشه هیبرید شماره 15، بیشترین مقدار نیتروژن مضره ریشه در هیبرید شماره 20، همچنین هیبرید شماره 3 بالاترین ضریب آلکالیته را داشته و هیبرید شماره 15 بالاترین حد قند ملاس را نشان دادند. به‌طور کلی با توجه به نتایج به‌دست آمده هیبرید شماره 3 و 15 به‌عنوان مناسبترین هیبریدها از نظر کیفیت عملکرد در بین هیبریدهای مورد آزمون بوده و این هیبریدها را می‌‌توان به‌عنوان هیبریدهای جدید در مناطق مختلف دارای رژیم‌‌های مختلف رطوبتی مورد آزمایش و بررسی بیشتر قرار داد.
